Sun’iy intellekt (Artificial Intelligence) odatda inson aqlini talab qiladigan vazifalarni bajara oladigan kompyuter tizimlarini ishlab chiqishni anglatadi. Bu vazifalarga o’rganish, fikr yuritish, muammoni hal qilish, idrok etish, tilni tushunish, nutqni tanib olish va boshqalar kiradi. Sun’iy intellektning maqsadi – inson aqliga taqlid qiladigan mashinalarni yaratish, ularga yangi vaziyatlarga moslashish, tajribalar orqali o’rganish va mustaqil ravishda vazifalarni bajarish imkonini beradi.
Sun’iy intellektning ikkita asosiy turi mavjud:
- Tor yoki zaif sun’iy intellekt: Ushbu turdagi sun’iy intellekt ma’lum bir vazifa uchun ishlab chiqilgan va o’qitilgan va uning imkoniyatlari ma’lum bir soha bilan cheklangan. Masalan, Siri yoki Alexa kabi virtual shaxsiy yordamchilar, tasvirni aniqlash dasturlari va chatbotlar.
- Umumiy yoki kuchli sun’iy intellekt: Bu sun’iy intellektning yanada rivojlangan shakli bo’lib, bilimlarni tushunish, o’rganish va inson aqliga o’xshash keng ko’lamli vazifalarda qo’llash mumkin.
Sun’iy intellektni o’zining funktsiyalariga ko’ra yana toifalarga bo’lish mumkin, masalan:
- Mashinalarni o’rgatish (Machine Learning): Sun’iy intellektning kichik to’plami bo’lib, u algoritmlar va statistik modellardan foydalanishni o’z ichiga oladi, bu kompyuterlarga ma’lumotlardan o’rganish orqali vazifani bajarishda ish faoliyatni yaxshilashga imkon beradi.
- Tabiiy tilni qayta ishlash (Natural Language Processing): sun’iy intellekt sohasi bo’lib, u tabiiy tildan foydalangan holda kompyuterlar va odamlar o’rtasidagi o’zaro ta’sirga qaratilgan bo’lib, mashinalarga odamga o’xshash tilni tushunish, sharhlash va yaratish imkonini beradi.
- Kompyuter ko’rish (Computer Vision): Mashinalarga tasvir va videoni aniqlash kabi vizual ma’lumotlarni sharhlash imkonini beradigan algoritmlar va tizimlarni ishlab chiqishni o’z ichiga oladi.
- Robototexnika (Robotics): robotlarning harakatlarini boshqarish va avtomatlashtirish uchun sun’iy intellektni birlashtiradi, bu ularga jismoniy dunyoda vazifalarni bajarishga imkon beradi.
So’nggi yillarda sun’iy intellekt sohasida sog’liqni saqlash va moliyadan tortib avtonom transport vositalari va aqlli uy qurilmalarigacha bo’lgan ilovalar bilan sezilarli yutuqlarga erishildi. Biroq, axloqiy mulohazalar va sun’iy intellektning jamiyatga, shaxsiy hayotga va bandlikka ta’siri haqidagi xavotirlar ham tadqiqotchilar va siyosatchilar e’tibor qaratadigan muhim jihatlardir.
